Motyw ptaka w literaturze

Ptaki w literaturze są motywem niezwykle symbolicznym. Mimo że nie zwracamy na nie takiej uwagi, to jeśli przyjrzeć się bliżej, dostrzeżemy ich całkiem sporo. Głównie romantyzm obfitował we wszelkiego rodzaju ptactwo.

 

Ptaki w mitologiach

Starożytni, nie rozumiejąc zawiłości świata, tłumaczyli je za pomocą wielu boskich interwencji. Atrybuty takie nosiły wszelkiego rodzaju stworzenia. Ptaki nie były wyjątkiem. Szczególnie ważną funkcję pełniły ptaki w mitologii nordyckiej, w której to odgrywały rolę łącznika między Odynem a ludzkością. Ważnym, choć mitologicznym stworzeniem był gryf. Pół lew, pół orzeł. Gryf według podań był w stanie unieść słonia, zabić go, a następnie pożreć.

Jaki ptak jest symbolem wolności?

Orzeł to bodaj najbardziej szamański z ptaków. Był symbolem uranicznym związany z kultem słońca. Potrafił regenerować moc, a jego głównym antagonistą był wąż. Ten ptak był ściśle związany także z innymi kulturami. Między innymi fińską, na której to przykładzie możemy prześledzić transformację orła z pomocnika szamana, aż do ptaka będącego na usługach samego diabła. Sam orzeł pełni jeszcze jedną, bardziej uniwersalną rolę w literaturze. Mianowicie jest on symbolem wolności. Przedstawiany jako ptak z dumnie rozpostartymi skrzydłami na tle błękitnego nieba, od pokoleń inspirował kolejnych twórców. Co ciekawe obok orła, wymienić możemy jeszcze jednego ptaka symbolizującego wolność – jest nim mewa.

Motyw bociana w literaturze

Szczególnie bliski dla naszych rodzimych twórców jest bocian. Motyw ptaka w „Panu Tadeuszu”, Adam Mickiewicz ukrył właśnie w bocianie. Dopatrywał się w nim nadchodzącej wiosny. Słowacki w „Hymnie – Smutno mi Boże” przedstawił go jako wędrowca. Wymownym był również krzyk pawia w „Ludziach bezdomnych” Stefana Żeromskiego. Podkreślał on niebezpieczeństwo, a także grozę życia.

Kruk oraz sowa w utworach literackich

Silnymi symbolami w literaturze są również kruk oraz sowa. Kruki, podobnie zresztą jak wrony zwiastowały zarazę, głód, wojnę i śmierć. Nawet w Biblii motyw kruka jest niezwykle wyraźny. To kruka bowiem, Noe wypuścił ze swej arki, by na podstawie jego lotu określić, gdzie znajduje się ląd. Co może być niemałym zaskoczeniem, również w sowie upatrywano się podobnych atrybutów. Pociągała ona pisarzy i poetów głównie przez wzgląd na swą tajemniczość. Jej nocne życie, rozpalało wyobraźnie, ale też łączyło sowę ze smutkiem i samotnością. Sowa ma również mocne korzenie i w naszej rodzimej mitologii. Strzyga obecna w podaniach Słowian ukazywała się często pod postacią sowy.